Natka Pietruszki

Natka pietruszki jest wyśmienitą przyprawą, która nie tylko podkreśla smak potraw, ale też zawiera wiele cennych minerałów mających korzystny wpływ na nasze zdrowie.

Zielone listki pietruszki zawierają bardzo dużo witaminy C i karotenu, co chroni organizm przed wolnymi rodnikami – cząsteczkami organicznych związków o jednym wolnym elektronie, które działają destrukcyjnie i mogą niszczyć i uszkadzać komórki ważnych narządów (serce, mózg, nerki).

Bogactwo minerałów i witamin

Wapń, magnez i potas zawarte w zielonych listach pietruszki doskonale wpływają na układ krążenia. Żelazo zawarte w liściach pietruszki pozwala skutecznie zwalczać anemię. Zjedzona na surowo nać zapobiega również wydobywaniu się przykrych zapachów z jamy ustnej. Natka zawiera także prowitaminę A, która ma wpływ na nasz wzrok, szczególnie o zmierzchu. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C w organizmie mieści się na jednej łyżce stołowej. Warto więc mieć w lodówce zamrożoną posiekaną pietruszkę, by codziennie dodać ją jako przyprawę lub potraktować wręcz jako „danie główne”. To szczególnie ważne w okresach, gdy organizm może być osłabiony, np. przesilenie wiosenne.


Zielone listki pietruszki możemy również wyhodować sami w ogródku lub nawet w doniczce. Z pewnością będą smakowały lepiej, a będziemy też mieli pewność, że nie wyrosły na chemii i zawierają to wszystko, co pietruszka zawierać powinna.

Mięta

Mięta jest rośliną wieloletnią, o pełzających podziemnych kłączach, z rozłogami nadziemnymi i podziemnymi, o właściwym sobie zapachu aromatycznym. Liście o kształcie i owłosieniu zmiennym u poszczególnych osobników; jajowate, eliptyczne lub podługowate, karbowane, piłkowane lub ząbkowane; z blaszkami u podstawy sercowatymi, zaokrąglonymi lub klinowato przechodzącymi w krótsze albo dłuższe ogonki. Mięta polna jest pospolitym chwastem, głównie na wilgotnych glebach. Zachwaszcza zboża i rośliny okopowe. Mięta polna rozmnaża się za pomocą rozłupek i zgrubiałych części kłączy.

Pierwotnie uprawiana w rejonie Morza Śródziemnego i wschodniej Azji.

Aromatyczny olejek miętowy znalazł szerokie zastosowanie także w przemyśle kosmetycznym. Napar z mięty jest skutecznym środkiem stosowanym przy małych niedyspozycjach przewodu pokarmowego. Działa orzeźwiająco, dezynfekująco, rozkurczowo i wiatropędnie. Napary stosujemy
 w zaburzeniach trawienia, skurczach żołądka, kolce jelitowej, braku łaknienia, chorobach wątroby i dróg żółciowych. Listek mięty dodany do tłustej pieczeni baraniej czyni ją w pełni atrakcyjną

Najwspanialej smakuje mięta zebrana w czasie letnich wycieczek nad jeziora i rzeki. Liście mięty wystarczy zalać wrzątkiem i krótko zaparzyć (możemy pić na gorąco lub jako napój chłodzący). Posiekane listki urozmaicają smak wielu sosów i farszów. Mięta zawiera dużo mentolu oraz garbników i kwasów organicznych. Dzięki temu ułatwia trawienie (zabija bakterie w przewodzie pokarmowym i drogach żółciowych). Mięta działa rozkurczowo, przeciwbólowo, a także uspokajająco.

Pasuje do zup, szczególnie z groszku, pieczonych ryb, kurczaka, mięs, z wyjątkiem wieprzowiny, zapiekanek, surówki z kapusty, szpinaku i ziemniaków.
Wdychanie zapachu liści mięty polnej (Mentha arvensis) przynosi ulgę zmęczonemu podróżnikowi.
                                       .

Liść laurowy

Liść laurowy to jedna z najbardziej popularnych przypraw. Jest bardzo aromatycznym ziołem, które dodaje się do marynat, mięs i zup.

Co to jest?
Liść laurowy jest zwany zielem laurowym, wawrzynem. Znany jest również jako liść bobkowy. Jest zielem ogrodowym, stosowanym jako przyprawa w kulinariach. Dodaje się go, aby poprawić i wzbogacić smak potraw. Liście są podłużnego, szpiczastego kształtu. Mają dość przyjemny korzenny zapach i gorzkawy smak. W kulinariach używa się wysuszony, taki też można kupić w sklepach. Liście najlepiej dodawać w całości do potraw. Jednak można do niektórych dań używać wyciągu z liści lub zmielone liście. Aby potrawa miała właściwy smak należy gotować ją razem z liśćmi. Prócz walorów smakowych liście laurowe wspomagają trawienie ciężkich, tłustych potraw.Zastosowanie w kuchni
 Liść laurowy idealnie nadaje się do marynowania – grzybów, ogórków, śledzi, oraz do kwaszenia: ogórków i kapusty.

Stosuje się go do peklowania mięs, dodaje do pasztetu, bigosu, gulaszu.
Liścia laurowego można używać do gotowania rosołu, zupy grochowej, fasolowej, kapuśniaków, czerwonego barszczu, zupy ogórkowej, krupniku, ziemniaczanej i wielu innych.
Dobrze się komponuje z pieczonymi ziemniakami oraz zapiekankami z ziemniaków, dodaje się go do gotowania kapusty i fasoli oraz soczewicy.
 Nadaje się również do przyrządzania sosów i galaret.
Jest nieodłącznym elementem potraw z dziczyzny. Liściem laurowym przyprawia się ryby, stanowi on też dodatek do przypraw ziołowych.
Należy pamiętać aby przed podaniem dania usunąć liść, gdyż potrawa może przybrać gorzki smak a listek jako taki nie nadaje się do zjedzenia. Należy go używać umiarkowanie, bo w większych ilościach jest trujący ale również dlatego, aby nie domino

Papryka

Papryka poprawia apetyt i pobudza wydzielanie soków trawiennych oraz śliny. Suszona papryka wykorzystywana jest w wielu różnych potrawach dla dodania ostrości smaku.

Jak powstaje przyprawa z papryki?

Owoce papryki w zależności od sposobu obróbki będą mogły dać ostrą lub lekką (słodką) przyprawę. Suszone owoce papryki (capsicum annuum) pozbawia się ścianek oraz skóry aby była słodka. Te bowiem zawierają kopsaicynę, która nadaje papryce charakterystyczny ostry smak. Tak naprawdę istnieje wiele bardzo różnych odmian przyprawy paprykowej w zależności od stopnia ostrości i sposobu przygotowania.

Przeciwwskazania a zalety

Należy pamiętać, że ze względu na swoją ostrość przyprawa ta nie powinna być stosowana przez osoby cierpiące na choroby żołądka, hemoroidy. Do zalet stosowania przypraw paprykowych należy duża zawartość witaminy C i antyoksydantów. Oczywiście w procesie obróbki częściowo te składniki tracą pełną moc.

Do czego stosować?

Przyprawę z papryką należy stosować do potraw mięsnych, rybnych, dań z ryżu, fasoli, kiełbas, gulaszu i sosów śmietanowych. Paprykę słodką bae się w kuchni meksykańskiej, włoskiej oraz węgierskiej. Nic dziwnego – słowo papryka pochodzi od węgierskiego paprika (co oznaczało pieprz).
                                           

Bazylia

Bazylia to bardzo aromatyczne zioło, które stanowi doskonały dodatek do wielu dań, szczególnie w kuchni śródziemnomorskiej. Bazylia pochodzi z Indii, gdzie była uprawiana jako zioło już ponad 5000 lat temu. Nazwa bazylii pochodzi z greki, gdzie basileus oznacza króla.

Obecnie bazylia
uważana jest przez wielu kucharzy za królową przypraw. Chociaż bazylia najlepiej rośnie na zewnątrz, może być także uprawiana w pomieszczeniach – w doniczce, jak większość ziół. Doskonałym miejscem takiej niewielkiej uprawy bazylii jest kuchenny parapet, najlepiej południowy – dobrze nasłoneczniony. Należy unikać zimnych przeciągów. Najlepiej rośnie w ostrym świetle słonecznym. Bazylia może być uprawiana w pomieszczeniu bez oświetlenia naturalnego, wymagane wtedy jest użycie świetlówki.

                                     

Imbir

Roślina z rodziny imbirowatych, ok. 80 gatunków bylin pochodzących z tropikalnej Azji i Oceanii. Roślina ma kłącze podziemne (o wielkości od 15 do 50 cm), płaskie, silnie rozgałęzione, z którego wyrastają łodygi dochodzące do półtora metra, z dużymi, lancetowatymi liśćmi. Na końcach krótszych pędów kwiatowych występują gęsto kwiaty, wydzielające szczególnie piękny zapach.

Występuje w 85 odmianach. Zawiera mieszankę żywic i olejków eterycznych. Ma ostry, nieco cytrynowy zapach i korzenny, palący smak. Można używać go w stanie świeżym - jako warzywo, lub suszone jako przyprawa. Celem uprawy są kłącza, które się zbiera, gdy kwiaty przekwitną. 
Imbir suszony jest zwykle produkowany z kłączy zbieranych po 8-10 miesiącach od posadzenia. Są wtedy bardziej włókniste i ostrzejsze w smaku. Przed suszeniem są oskrobane i ugotowane we wrzątku.
Jest on ważnym składnikiem proszku curry i wielu innych mieszanek. Dodaje się go do pierników, herbatników, ciastek, puddingów, pikli, a także wielu azjatyckich dań z warzyw. Służy do aromatyzowania kompotów, likierów, grzanego wina oraz piwa. Jest dodawany także do marynat z dyni i ogórków, sosów, pasztetów i flaków.
Imbir japoński (Zingiber mioga) uprawiany w Japonii ma jadalne kłącza i owoce. Imbir cytwarowy (Zingiber zerumbet) posiada kłącze o zapachu kamfory, stosowany w lecznictwie.

Ciekawostki :
W medycynie azjatyckiej korzeń uchodzi za "gorący", powodujący ogień w ciele. Pobudza więc tym samym organy płciowe. Prawie wszędzie, gdzie rośnie imbir, używa się go jako afrodyzjaka. Zawiera olejek eteryczny i substancje ostre. Oba składniki działają na trawienie, krążenie krwi i ogólnie stymulująco. Łagodzi bóle żołądkowe i wzmaga apetyt.

Chili

Pochodzi z Ameryki Południowej (środkowa Boliwia). Odkrył ją razem z nowym lądem Krzysztof Kolumb, który w 1492r. przybył na brzeg karaibskiej wyspy Hispaniola (obecnie Haiti), docierając tym samym na kontynent amerykański. Od tego czasu chilli przypływała do Europy wraz ze złotem przywożonym przez konkwistadorów, a jej odkrycie stało się dla Hiszpanów świetnym interesem. Najwięksi producenci chilli to Chiny, Turcja, Meksyk, Nigeria, Hiszpania, Stany Zjednoczone i Węgry. 
Chilli zawiera witaminy (C, z grupy B, beta-karoten) a także pektyny. 

Przyprawę suszoną chilli stosuje się ją do potraw kuchni meksykańskiej, hiszpańskiej, węgierskiej, chińskiej, dań z fasolą i warzywami strączkowymi, potraw mięsnych (opartych na drobiu i wołowinie), ostrych zup, ostrych sosów, gulaszów. Doskonale smakuje dodany do dań z cebulą, kukurydzą i kalafiorem. Najostrzejsza odmiana chilli zwana jest habanero są to papryczki w kształcie kulki, pochodząca z Półwyspu Jukatan (Meksyk) i wysp karaibskich. Dzięki zawartej w nasionkach i włókienkach alkaloidowi kapsycynie chilli. unieszkodliwia cząsteczki uszkadzające komórki, które podejrzewa się o przyczynianie do powstawanie chorób serca. Z testów laboratoryjnych wynika, iż alkaloid ten uniemożliwia substancjom toksycznym mutację komórek powodującą raka. Chilli przyspiesza proces przemiany materii i może przyczyniać się do spalania większej ilości kalorii. W latach dwudziestych naszego stulecia węgierski biochemik Albert Szent Gyorgi rozpoczął nad nią badania. Wkrótce też wyodrębnił z niej kwas askorbinowy popularną witaminę C. W 1937 roku został za to odkrycie nagrodzony Nagrodą Nobla. Po użyciu chilli umyć ręce, bowiem dotknięcie ręką, na której jest odrobina przyprawy (może ona utkwić np. pod paznokciami), oczu lub nosa, może spowodować łzawienie oczu lub uczucie pieczenia (a nawet duszenie się, gdy przyprawa dostanie się do gardła). Należy uważać także, by nie "rozpylić" przyprawy w powietrzu, gdyż podrażni ona nasze oczy i nos. Wchodzi w skład curry. Jest wspaniałą rośliną dekoracyjną, szczególnie w okresie Bożego Narodzenia. Swą popularność zawdzięcza w dużej mierze starym indiańskim wierzeniom, że jedzenie dużych jej ilości wzmaga potencję seksualną i daje jednocześnie złowrogą moc rzucania czarów na innych ludzi. Niektórzy Indianie meksykańscy do dziś czczą bogów chile, opiekujących się uprawą ostrej papryki.


Ciekawostki :

- Po soli to chili jest najpopularniejszą przyprawą na świecie. 1/4 populacji spożywa je codziennie.

 -Chili hamuje apetyt, zwłaszcza na słodycze i tłuste potrawy.

- Dodanie chili do posiłku zwiększa spalanie kalorii - nawet o 45 kcal więcej niż w przypadku jedzenia dań łagodnych.

Cynamon

Drzewo Cynamonowiec stanowi około 50 gatunków drzew z rodziny wawrzynowatych, występujących w południowo-wschodniej Azji i Australii. Cynamon jest korą cynamonowca. Wiecznie zielone drzewo cynamonowe osiąga wysokość do 10 metrów. Rośnie na suchych tropikalnych obszarach leśnych. Jego duże, podłużne, skórzaste i mocno żyłkowane młode liście są często czerwone, lśniące. Kwiaty i małe owoce są niepozorne. Wszystkie części rośliny wydają charakterystyczną woń cynamonu. W hodowli w celu pozyskania kory cynamonowej ścina się rózgi długości laski. Ściąga się z nich korę, która ususzona trafia do międzynarodowego handlu.

Najważniejszym składnikiem cynamonu są olejki lotne, garbniki, żywice, śluzy, skrobia.

Cynamon ma przyjemny, słodkawy, korzenny zapach i smak. W kuchni znakomicie nadaje się do dań słodkich jak również pikantnych. Stosuje się do jagnięciny, do dań z ryżu, kompotów, zwłaszcza z gruszek, do deserów, herbaty, ponczu, wina grzanego, piwa grzanego.Przyprawa ta jest lubiana i powszechnie wykorzystywana w gastronomii. Cynamonem w laskach przyprawia się kompoty, soki owocowe, wina grzane oraz inne napoje. Znajduje zastosowanie także w kuchni indyjskiej i chińskiej.


Ciekawostki :

-Z liści i gałęzi cynamonowca destyluje się gęsty, płynny, ostro pachnący olejek cynamonowy, stosowany w przemyśle perfumeryjnym.

-W medycynie ludowej jest stosowany przy przeziębieniach, w stanach ogólnego osłabienia, bólach mięśni, biegunce, impotencji, chorobach skóry, zakłóceniach rytmu serca oraz w chorobach kobiecych.

-Wchodzi w skład curry.

-Cynamon to prawdopodobnie najstarsza przyprawa świata. Roślina ta pochodzi z Chin i już 2700 lat p.n.e. znalazła się wzmianka o niej w chińskiej księdze zielarskiej.Egipcjanie importowali cynamon z Chin 2000 lat p.n.e..

Wanilia

Wanilia pochodząca z lasów Meksyku i innych krajów Ameryki Środkowej. Wanilia jest obecnie uprawiana na plantacjach Madagaskaru, Jawy i krajów Ameryki Południowej.

Stosuje się ją jako dodatek do ciast, babek, tortów, kompotów i bitej śmietany.

Ciekawostki :


-Wanilia sproszkowana z cukrem występuje w handlu pod nazwą „cukier waniliowy”, który jest używany w gospodarstwie domowym do deserów i ciast. Wanilia w handlu występuje w postaci sproszkowanej lub lasek. 

-Nalewka waniliowa wzmacnia mięsień sercowy, jest także przeciwgorączkowa.

Anyż

Anyż nazywany jest też Biedrzeńcem. Jest to roślina jednoroczna, pochodząca z Egiptu, Azji Mniejszej, Chin, Indii i obszarów basenu Morza Śródziemnego.Owoce anyżu mają charakterystyczny zapach, podobny nieco do zapachu kminku, lecz bardziej intensywny i słodkawy. W Polsce anyż został rozpropagowany przez zakon Benedyktynów.

Anyż w kuchni ma zastosowanie jako dodatek do gotowanych jarzyn, np. do czerwonej kapusty, marchwi, szpinaku, buraków. Nawet małe dawki anyżu mogą znakomicie urozmaicić smak potraw z dziczyzny i sosów mięsnych. Anyżem aromatyzuje się kompoty, pierniki, bułki, ciastka, potrawy słodkie z ryżu, potrawy kuchni indyjskiej, cukierki, budynie, niektóre sosy do ryb, owoce morza. Anyż ponadto dodawany jest do niektórych napojów np. ponczów, wódek, syropów, likierów.

Ciekawostki :

-Owoce anyżu działają wykrztuśnie i wiatropędnie. Szczególnie poleca się go przy zaparciach, bólach brzucha, wzdęciach u niemowląt oraz małych dzieci.

-Pobudza apetyt, reguluje trawienie.

-U matek karmiących pobudza wydzielanie mleka, które również dla osesków ma właściwości wiatropędne i rozkurczowe.

Lubczyk

Lubczyk jest to roślina wieloletnia pochodząca z Azji południowo-zachodniej. Jest to dochodząca do 2 metrów bylina o mocnym korzeniu. Najlepszy smak mają świeże, w miarę młode części rośliny.


W kuchni stosuje się do zup (ziemniaczana, pomidorowa), ciemnych sosów, flaków, masła ziołowego, do mięs (baranina, drób), sałatek, potraw tłustych, Lubczyk wchodzi w skład mieszanek przyprawowych do potraw mięsnych, pieczeni i rolad. Powszechnie stosowany jest w produkcji kostek bulionowych typu „Maggi”.

Ciekawostki :

-Polecany w chorobach dróg moczowych oraz schorzeniach przebiegających ze zmniejszeniem wydalania moczu, skazie moczanowej. Pomaga w dolegliwościach trawiennych, przy wzdęciach, niestrawnościach, braku łaknienia, przy niedostatecznym wydzielaniu żółci. Poleca się go w chorobach serca, zwłaszcza u osób starszych.

-Roślina uchodzi za symbol miłości.